John Nash

 

John Nash, tam ismi John Forbes Nash Jr. olan, 13 Haziran 1928’te West Virginia’da doğup, 23 Mayıs 2015’te New Jersey’de hayatını kaybeden Amerikalı matematikçidir. 1994 yılında, Ekonomi alanında Nobel Ödülüne layık görülmüştür. Bu ödülü kazanmasını sağlayan, 1950’lerde başladığı ve sürekli olarak geliştirdiği “Oyun Teorisi” üzerine yapmış olduğu çalışmalardır. Aldığı ödülü, ekonomist John Harsayni ve Reinhard Selten ile paylaşmıştır. Nash, ayrıca 2015 yılında, bir başka matematikçi olan Louis Nirenberg ile birlikte kısmi diferansiyel denklemlere olan katkılarından dolayı, her yıl Norveç Kralı tarafından takdim edilen matematik ödülüne, Abel ödülüne, layık görülmüştür.

Nash öğrenim hayatına kimya alanında başlamıştır. İlk önce, Pittsburgh-Pensilvanya’da bulunan Carnegie Teknoloji Enstitüsü’nde kimya mühendisliği bölümüne girmiş, daha sonra bu bölümden ayrılarak kimya bölümüne geçmiştir. Daha sonra matematik bölümüne geçen Nash, hem lisans hem de yüksek lisans mezuniyetini matematik alanında, 1948 yılında kazanmıştır. Mezuniyetinden iki yıl sonra, 22 yaşındayken Princeton Üniversitesi’nde doktorasını tamamlamıştır. 1951 yılında Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’ne (MIT) girmiş ve burada kısmi diferansiyel denklemler üzerine araştırmalar yapmıştır. 1950’li yılların sonunda akıl sağlığı açısından zayıf düşen Nash, buradaki görevinden istifa etmiştir. Bundan sonraki yaşamında ise Princeton’da çalışmalarına devam etmiş ve 1995 yılına gelindiğinde, akademik açıdan uzman araştırmacı seviyesine yükselmiştir.

1950 yılının Nisan ayında, henüz lisansüstü eğitimi devam ederken ilk araştırmasını (The Bergaining Problem – Pazarlık Problemi) Econometrica adlı bilimsel dergide yayınlamıştır. 1951 yılının Eylül ayına gelindiğinde ise, Annals of Mathematics adlı bilimsel dergide de yayınlanan doktora teziyle (Non-Cooperative Games – İçbirlikçi Olmayan Oyunlar), daha önceden araştırmaya başlamış olduğu Pazarlık Problemi’ni geliştirmiştir. Nash, bu araştırmaları sayesinde, farklı çıkarlara sahip olan rakipler arasındaki rekabeti inceleyen oyun teorisinin temellerini atmıştır. Oyun teorisi, sadece matematiksel alanda değil, ekonomi alanında da birçok durumda kullanıldı ve sistemlerin gelişmesine yardımcı oldu.

Nash’in MIT’de yaptığı ve diferansiyel denklemler ile ilgili olan araştırması, Kasım 1952 yılında Annals of Mathematics dergisinde yayınlanan “Real Algebraic Manifolds” adlı araştırmasının oluşumuna katkı sağladı. Yaptığı bu araştırmalar dışında, Nash-De Giorgi, ve Nash Gömme teoremleri de matematik dünyasına birçok katkıda bulundu. Nobel Ekonomi ve Abel ödülleri dışında 1978 yılında Neumann Teori Ödülü ve 1999 yılında Leroy P. Steele Ödülü’ne layık görüldü.

2001 yılında yayımlanan ve Oscar ödülüne layık görünen A Beautiful Mind (Akıl Oyunları) adlı filmde, Nash’in oyun teorisi üzerine olan araştırmalı ve paranoyak şizofreni ile olan mücadelesi konu alında ve bu sayede Nash daha büyük kitlelerce tanınır hale geldi. Fakat bu filmde bulunan akıl hastalığı konusunu, Nash tarafından gerçeği tam yansıtmadığı gerekçesiyle yalanlandı.

23 Mayıs 2015 tarihinde, bindiği bir taksinin kontrolünü kaybetmesi sonucu, Newark Liberty Uluslararası Havaalanı’ndan evine dönerek bir trafik kazası geçirdi ve hayatını kaybetti.

Kaynakça:

https://www.britannica.com/biography/John-Nash

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Sinüs Teoremi ve Sinüs Alan Formülü

  Sinüs Teoremi Sinüs Teoremi, bir üçgendeki her kenarın o kenarı gören açının sinüsiyle oranının eşir olduğunu, bu oranın da çevrel çemberin çap uzunluğuna eşit olduğunu söyleyen teoremdir. Peki bu oranlar neden birbirine ve çevrel çamberin çapına eşittir?  Bir ABC üçgeni hayal edelim ve çevrel çemberini çizelim. Çemberin merkezi O, yarı çapı r olsun. A noktasında oluşturulmuş açıya α dersek O noktasında oluşan açı aynı yayı gören merkez açı olduğundan 2α olur. |OB| ve |OC| doğru parçalarını çekerek bir ikizkenar üçgen oluşturalım. Ol |BC| (Bu kenarın uzunluğuna yazının geri kalanında “a” denecektir.) kenarına O’dan bir yükseklik indirerek iki eş üçgen oluşturalım ve sin α‘ı bulalım. Bir açının sinüsü, dik üçgende o açının gördüğü kenarın hipotenüse oranıyla bulunur. Bu nedenle ikizkenar üçgen içinde oluşturulan dik üçgenden sinα’yı sinα = a/2r  şeklinde buluruz ve içler dışlar çarpımı yaptığımızda 2r = a/sinα eşitliğine ulaşırız. Yani bir kenarın o kenarı gören açısın...
Devamı

Geometrinin Genel Tarihi

  Matematik, tarihin başlangıcından beri insan hayatında ister istemez oludkça büyük bir yere sahiptir. Matematik olarak adlandırılmadan önce bile aslında insanlar problemlerini çözmek için farkında olmadan matematik kullanırlarmış. Tabii kullanılan matematik başlangıçta oldukça basitmiş. Zaman ilerledikçe ortaya atılan yeni fikirler ve teoremlere matematiğin gelişimi sağlanmış ve şu an olduğu hale bürünmüş. Matematik çok geniş bir alandır ve bu nedenle genellikle her biri birbirine bağlı farklı başlıklarda incelenir. Temel olarak analitik ve geometri olmak üzere iki alanda incelenir. Bu yazıda ise geometrinin tarihinden bahsedilecektir. Erken Geometri Geometrinin başlangıcına dair en erken kayıtlar yaklaşık olarak MÖ 3000’de antik Babil ve antik İndus Vadisi’nde halkın geniş açılı üçgenleri keşfetmesine aittir. Erken geometri genel olarak ölçümü kolaylaştırmak amacıyla ortaya çıkarılan açılar, uzunluklar, hacimler ve alanlardan oluşur.  Eski Mısırlılar çemberin alanını yakl...
Devamı

Şapka Problemi

Resim
     Sizin de içinde bulunduğunuz n kişilik bir odada herkesin başına yazı turayla beyaz ya da siyah şapka konulduğunu düşünelim. Yani sizin kafanızda %50 ihtimalle siyah %50 ihtimalle beyaz bir şapka var. Kendiniz dışında herkesin başındaki şapkayı görebiliyorsunuz. Sonrasında sırayla herkesten kafasındaki şapkanın rengine dair bir tahminde bulunmaları isteniyor. Tahminde bulunabilir ya da pas diyerek sıranızı savabilirsiniz. Eğer hata yapılmadan en az bir kişi doğru yanıt verirse her oyuncu 1 milyon dolar kazanacak. Nasıl bir taktik uygulanırsa herkesin 1 milyon dolar kazanma olasılığı en yüksek olur?      The New York Times’da da yayınlanarak Amerika’da matematik severler arasında büyük bir heyecana sebep olmuş “Şapka Problemi” hala farklı stratejiler kullanılarak tartışılmaktadır. Bu konuyu bir de burada ele almak istedim.      Öncelikle şunu aklımızdan çıkarmamız gerekiyor: yanlış tahminde bulunursak kaybederiz. Mesela n kişinin (n-1) ta...
Devamı